Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli köyü ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyü arasında yaşanmış, kulaktan kulağa yayılarak günümüze ulaşan efsanevi ‘Al Fadimem‘ türküsünün ardındaki gerçek hikaye, kapsamlı bir araştırma ile gün yüzüne çıkarıldı. Yıllardır dillerden düşmeyen bu hüzünlü sevda öyküsü, bir lise öğrencisinin azmi sayesinde yeniden hayat buldu.
Genç Araştırmacının TÜBİTAK Destekli Projesiyle Tarihe Işık Tutuldu
Türk Dili ve Edebiyatı alanında TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nden 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir, tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında dikkat çekici bir projeye imza attı. “Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği” adını taşıyan bu çalışma, ‘Al Fadimem‘ türküsünün kökenine inerek ilk sözlerini ve yaşanmışlıklarını birinci elden kaynaklarla derlemeyi amaçladı. Proje, halk kültürünün taşıyıcısı olan türkülerde zamanla meydana gelen değişimleri ve unutulan detayları ortaya koymadaki önemini de vurguluyor.
Gerçek Kahramanlarla Yapılan Görüşmeler Projenin Temelini Oluşturdu
Araştırmanın merkezinde, türkünün gerçek kahramanları Fadime Bostan ve Efe Kadir’in yanı sıra, onlarla aynı dönemi yaşamış akrabaları ve köy sakinleri ile yapılan derinlemesine görüşmeler yer aldı. Bu saha çalışmaları, türküye konu olan sevda öyküsünün derinliklerine inilmesini sağladı. Elde edilen bilgiler, türkünün sadece bir ezgi olmadığını, aynı zamanda yaşanmış gerçek bir dramın sesi olduğunu kanıtlar nitelikteydi.
Efe Kadir’in Sevda Türküleri ve Acı Ayrılık
Yapılan görüşmeler ve derlenen bilgiler ışığında, Efe Kadir’in yetim ve yoksul olması nedeniyle Fadime ile evlenme imkanı bulamadığı ortaya çıktı. Bu durum üzerine, Fadime’nin de gönüllü onayıyla sevdiği kadını kaçırmaya karar verdi. Ancak o dönemde yasal prosedürler ve yaş sınırlamaları nedeniyle, Fadime’nin resmi kayıtlardaki yaşı küçük olduğu için Efe Kadir hakkında yasal işlem başlatıldı. Ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir tutuklanarak cezaevine gönderildi. Bu acı ayrılık, Fadime’nin başka biriyle evlendirilmesiyle daha da perçinlendi. Efe Kadir’in cezaevinde yaşadığı özlemi ve kederi, dillere destan olan türkülere dönüştü; işte ‘Al Fadimem‘ de bu ağıtların en bilineni olarak tarihe geçti.
40 Yıllık Ses Kaydı Tarihi Bir Kaynak Oldu
Projenin en çarpıcı bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden, türkünün dört kıtasını seslendirdiği 40 yıllık bir ses kaydının ortaya çıkarılması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin talebi üzerine kaydedilen bu kaset, Ali Kalkan, Veli Kilci ve diğer aile bireyleri tarafından özenle saklanmış. Bu tarihi kayıt, türkünün günümüzde bilinen sözlerinden farklı ve daha eski versiyonlarına ulaşmada paha biçilmez birincil kaynak niteliği taşıyor. Saha çalışmaları ve bu ses kaydı sayesinde, ‘Al Fadimem’ türküsünün nesilden nesile aktarılırken geçirdiği değişimler somut verilerle belgelenmiş oldu. gazetekonu.com.tr olarak, bu değerli çalışmanın halk kültürümüzün zenginliğini ortaya koyması açısından önemini vurguluyoruz.
