Anadolu’nun Botanik Hazinesi Genişliyor: Çameli Pelemiri Bilim Dünyasına Tanıtıldı
Denizli’nin doğal güzellikleriyle ünlü ilçesi Çameli, bilim dünyasına önemli bir katkı sağlayarak adını botanik literatürüne yazdırdı. Emekli bir fen bilgisi öğretmeni olan Rıfat Özdemir’in doğa yürüyüşleri sırasında keşfettiği ve daha önce bilinmeyen bir türe ait olduğu anlaşılan bitki, yapılan detaylı incelemeler sonucunda resmi olarak tanımlandı. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibinin yürüttüğü titiz çalışmalarla bitkiye ‘Cephalaria cameliensis’ bilimsel adı, Türkçe karşılığı olarak ise ‘Çameli pelemiri’ ismi verildi.
Keşif Süreci ve Bilimsel Doğrulama
Türkiye florasının zenginliğini her geçen gün artıran bilimsel çalışmalar, bu kez Çameli ilçesinden çıkan yeni bir türle taçlandı. Yaklaşık iki yıl süren biyoçeşitlilik envanteri çalışmaları kapsamında fark edilen bitki, bilimsel dünyada büyük heyecan yarattı. Prof. Dr. Hasan Yıldırım, keşif sürecini şu sözlerle aktardı: “Yeni tür ilk olarak, bölgenin doğasını yakından takip eden ve arazi gözlemleriyle çalışmalara değerli katkılar sunan emekli öğretmen Rıfat Özdemir tarafından fark edildi.”
Ardından Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk ile birlikte gerçekleştirilen morfolojik değerlendirmeler, bitkinin mevcut türlerden farklılaştığını ortaya koydu. Türün akrabalarından ayrıldığı noktaların moleküler düzeyde netleştirilmesi için Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ergun Kaya tarafından ISSR analizleri yapıldı. Bu kapsamlı çalışmaların ardından, türün bilim için tamamen yeni olduğu kanıtlandı ve saygın bir taksonomi dergisi olan Phytotaxa’da yayımlanarak uluslararası literatürdeki yerini sağlamlaştırdı.
Çameli Pelemiri’nin Nadir Yaşam Alanı ve Koruma Durumu
Prof. Dr. Yıldırım, Çameli pelemiri‘nin yaşam alanına dair önemli bilgiler paylaştı. Araştırmalara göre bu nadir tür, yalnızca Denizli-Çameli ve Muğla-Fethiye arasında kalan, 1350-1850 metre yükseklikteki dar bir coğrafyada yayılış gösteriyor. Bitkinin genel görünümü, yaprak ve çiçek özellikleri, bilinen benzer türlerden belirgin şekilde ayrılıyor. Moleküler analizler de bu ayrımı güçlü bir şekilde destekliyor.
Ancak, türün sınırlı yaşam alanı ve bölgedeki yoğun otlatma baskısı endişe verici. Bu durum nedeniyle, Prof. Dr. Yıldırım, Çameli pelemiri‘nin Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) kriterlerine göre ‘Tehlikede (EN)’ kategorisinde değerlendirilmesini önerdiklerini belirtti. Bu keşif, aynı zamanda bölgenin biyoçeşitliliğini korumanın önemini de bir kez daha gözler önüne seriyor.
Türkiye’nin Bitki Çeşitliliğindeki Rolü Vurgulandı
Cephalaria cinsinin dünya genelindeki yayılışına da değinen Prof. Dr. Yıldırım, Türkiye’nin bu cins için önemli bir çeşitlenme merkezi olduğunu vurguladı. Yaklaşık 100 tür ile temsil edilen Cephalaria cinsinin, Anadolu topraklarında en az 47 türe ev sahipliği yaptığını ve bunların yarısına yakınının endemik olduğunu belirtti. Son tanımlanan Çameli pelemiri ve Cephalaria dumanii türleriyle birlikte Türkiye’deki Cephalaria tür sayısı 49’a, endemik tür sayısı ise 25’e yükseldi. Bu durum, Anadolu’nun bitki çeşitliliği açısından küresel önemini pekiştiriyor.
Prof. Dr. Yıldırım, keşif sürecindeki destekleri için Çameli Belediyesine ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan’a teşekkür ederek, bu tür çalışmaların Anadolu’nun henüz keşfedilmeyi bekleyen doğal zenginliklerini gün yüzüne çıkardığını sözlerine ekledi. gazetekonu.com.tr olarak, bu önemli keşfin bilim dünyasına ve ülkemizin doğal mirasına hayırlı olmasını diliyoruz.
